CHARAKTERYSTYKA

 

Lek przeciwpadaczkowy z grupy barbituranów. Fenobarbital podwyższa próg drgawkowy i hamuje rozszerzanie się wyładowań na sąsiadujące neurony. Dokładny mechanizm działania przeciwpadaczkowego fenobarbitalu nie jest znany. Najprawdopodobniej  aktywność terapeutyczna leku związana jest w głównej mierze z hamowaniem postsynaptycznym, poprzez nasilenie responsywności na GABA (neurotransmiter hamujący) w centralnym układzie nerwowym. Fenobarbital wiąże receptor GABAA i bezpośrednio aktywuje bramkowane GABA kanały chlorkowe oraz nasila powinowactwo GABA do własnych receptorów poprzez efekt allosteryczny. W rezultacie dochodzi do otwarcia chlorkowych kanałów jonowych na dłuższy czas, zwiększa się napływ i koncentracja chlorków co skutkuje hiperpolaryzacją potencjału spoczynkowego neuronu postsynaptycznego. Najprawdopodobniej fenobarbital hamuje również wydzielanie neurotransmiterów - glutaminianu, noradrenaliny oraz acetylocholiny.

Metabolizm leku odbywa się przede wszystkim w wątrobie. U psów fenobarbital jest silnym induktorem enzymów cytochromu P450. 

Po podaniu doustnym maksymalne stężenie leku w surowicy krwi osiągane jest po około 4 godzinach.

Czas wydalania T 1/2 u psów i kotów wynosi około 2 dni. Stabilne stężenie w surowicy krwi osiągane jest po około 2 tygodniach stosowania leku. Terapia fenobarbitalem w monoterapii jest skuteczna u 70-85% zwierząt chorujących na padaczkę pierwotną.

​

PREPARATY LECZNICZE

​

• Luminalum tabletki 15 mg, 100 mg

• Phenoleptil tabletki 12, 5 mg, 25 mg, 50 mg, 100 mg

​

WSKAZANIA

​

• Lek pierwszego wyboru w leczeniu padaczki idiopatycznej zarówno u psów jaki u kotów (ze względu na korzystny profil farmakokinetyczny, względne bezpieczeństwo terapii, niewielki koszt, wysoką skuteczność przeciwpadaczkową oraz to, że zasadność jego stosowanie u zwierząt chorych na padaczkę poparte jest wynikami licznych badań naukowych).

• Leczenie objawowe padaczki wtórnej (przy braku istotnych przeciwwskazań).

• Monoterapia lub element terapii skojarzonej padaczki.

​

PRZECIWWSKAZANIA

​

• Choroba wątroby,

• Znaczne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe, duże zmiany ogniskowe w mózgowiu (możliwość wystąpienia nadmiernych działań ubocznych, pod postacią znacznej sedacji). Przeciwwskazanie ma charakter warunkowy (niektóre zwierzęta cierpiące z powodu wymienionych problemów mogą tolerować lek dobrze).

​

MOŻLIWE DZIAŁANIA UBOCZNE

 

Objawy uboczne (jeśli wystąpią), zwykle są łagodne i samoistnie ustępują.

​

Psy:

• Wzrost apetytu i związany z tym wzrost masy ciała,

• Polidypsja/poliuria

• Uspokojenie farmakologiczne, zwykle o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu, ustępujące w krótkim czasie (może być znaczne u pacjentów z guzami mózgu i nadciśnieniem wewnątrzczaszkowym),

• Cytopenie - anemia, małopłytkowość, neutropenia (rzadko),

• Uszkodzenie wątroby (najczęściej jest wynikiem podawania zbyt dużych dla danego pacjenta dawek i utrzymującego się przez długi czas w ustroju toksycznego  stężenia leku, w przypadku prawidłowo prowadzonego leczenia fenobarbitalem uszkodzenie wątroby zdarza się sporadycznie),

• Zespół skórno-wątrobowy (sporadycznie)

• Zwiększone ryzyko zapalenia trzustki.

• Fenobarbital może u psów wpływać na farmakokinetykę leków metabolizowanych przez enzymy cytochromu P450 i w konsekwencji obniżać ich skuteczność terapeutyczną (benzodiazepiny, lewetiracetam, zonisamid, glikokortykosteroidy, cyklosporyna, metronidazol).

​

Koty:

• Wzrost apetytu,

• Uspokojenie farmakologiczne (może być znaczne u pacjentów z guzami mózgu i nadciśnieniem wewnątrzczaszkowym),

• Polidypsja/poliuria (rzadko),

• Małopłytkowość, leukopenia, neutropenia,

• Wymioty,

• Świąd twarzy, świąd uogólniony,

• Powiększenie węzłów chłonnych (uogólnione) z jednoczesną apatią, anoreksją, przekrwieniem skóry i błon śluzowych oraz nadżerkami, owrzodzeniami i strupami.

​​

DAWKOWANIE

​

Psy i koty:​

• Dawka początkowa - 2-3 mg/kg m.c. co 12 godzin  u psów i 1,5-2,5 mg/kg m.c. co 12 godzin u kotów, 

• Dawka wysycająca - 15–20 mg/kg m.c. i.v., i.m. lub p.o. w dawkach podzielonych po 3–5 mg/kg m.c. w ciągu (24–48 godzin). Zastosowanie dawki wysysającej może być zasadne w przypadku wystąpienia u pacjenta stanu padaczkowego lub ataków gromadnych i konieczności szybkiego uzyskania stabilnego stężenia w surowicy krwi. Należy liczyć się z wysokim ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, takich jak nap. znaczne uspokojenie farmakologiczne.

• Po ustabilizowania się  stężenia fenobarbitalu należy ustalić optymalne dawkowanie leku dla danego pacjenta (na podstawie pomiaru stężenia leku w surowicy krwi, uwzględniając to, jak terapia jest tolerowana oraz na ile jest skuteczna),

• U niektórych psów z biegiem czasu może być obserwowane zjawisko narastającej tolerancji (będące wynikiem skrócenia czasu T 1/2 wydalania leku), które wymusza konieczność dostosowywania dawki.

• Zwierzęta młode, zwłaszcza kocięta, mogą metabolizować fenobarbital szybciej niż dorosłe osobniki, dodatkowo ich masa ciała sukcesywnie wzrasta, dlatego konieczna jest częsta kontrola stężenia fenobarbitalu i dostosowywanie dawki.

• Wzrost masy ciała u dorosłych psów i kotów również może powodować konieczność zwiększenia dawki.

• Podawanie fenobarbitalu wraz z pokarmem zmniejsza jego dostępność o około 10%.

​

MONITORING TERAPII

​

• Kontrola stężenia fenobarbitalu w surowicy krwi 

  • Po 2-3 tygodniach od rozpoczęcia terapii lub 1-3 dniach od podania dawki nasycającej,

  • Co 6 miesięcy od momentu pierwszego pomiaru,

  • Po każdej zmianie dawki, 

  • W przypadku rozwoju choroby współistniejącej mogącej mieć wpływ na wchłanianie, metabolizm i wydalanie fenobarbitalu (choroba nerek, choroba układu pokarmowego itp.),

  • W sytuacji, gdy brak spodziewanej skuteczności leczenia lub podejrzewamy wpływ toksyczny leku.

  • Zalecany zakres to 10-40 ug/ml surowicy (za najbardziej skuteczne i bezpieczne uważa się stężenia w zakresie 15-35 ug/kg).

  • U większości psów (u powyżej 90%) odstęp czasowy między podaniem dawki leku, a pobraniem próbki krwi nie ma znaczenia (po ustabilizowaniu się stężenia fenobarbitalu pomiary wykonane o różnych porach są zbliżone).

  • W przypadku psów, u których  skuteczność terapii jest niska zaleca się wykonanie oceny stężenia na 1 godzinę przed podaniem kolejnej dawki leku (ewentualnie dodatkowo można wykonać drugi pomiar w szczycie działania, czyli 4-6 od momentu podania ostatniej dawki).

  • U kotów standardowo zaleca się pobranie krwi na 1 godzinę przed podaniem kolejnej dawki leku.

  • Badanie powinno być wykonane na czczo (lipemia surowicy może spowodować zafałszowanie wyniku - uzyskany wynik stężenia fenobarbitalu może być wyższy niż w rzeczywistości).

• Przed wprowadzeniem leczenia, po 3 miesiącach, a następnie co pół wskazane kontrolne badanie krwi - morfologia + biochemia, 

• U psów po 2-3 tygodniach stosowania leku należy dodatkowo wykonać morfologię krwi w celu wykrycia ewentualnego, polekowego uszkodzenia szpiku,

​

UWAGI DODATKOWE

​

• Lek znajduje się w wykazie substancji psychotropowych (IV P). Na recepcie powinna znaleźć się łączna ilość substancji czynnej.

• Próbka krwi przeznaczona do badania stężenia fenobarbitalu powinna być pobierana do pustej probówki (bez kulek przyspieszających krzepnięcie).

• Fenobarbital może indukować produkcję enzymów takich jak ALT i ALP oraz być przyczyną nieznacznego wzrostu ich stężenia w surowicy krwi (pomimo braku uszkodzenia wątroby).

• Fenobarbital może powodować spadek aktywności hormonów tarczycy u niektórych spośród leczonych przewlekle psów.

​

​